Deskrizzjoni
Maltisew hu innovattiv għaliex jitbiegħed mill-forma stabbilita ta’ ċekkjaturi oħra. Ma jużax corpus jew corpora ta’ kelmiet bħala bażi biex jidentifika l-kelmiet miktubin ħażin. Minflok juża database li nħoloq speċifikament għalih u li fih aktar minn 13-il miljun kelma, il-kliem kollu tal-Malti. Ma jużax is-sistema tax-“shortest distance” biex jikkoreġi l-kelmiet żbaljati, imma juża regoli speċifiċi biex jagħti s-suġġerimenti.
Iċ-ċekkjatur jinkludi ħafna aktar kliem mill-kliem li nsibu f’dizzjunarju. Ir-raġuni hi li n-nomi, l-aġġettivi u l-verbi huma miftuħin fil-forom kollha. Verb bħal “kiser” għandu 871 forma; verb bħal “ibblowja” għandu 1,549 forma. Nomi jew aġġettivi għandhom bejn 18-il forma u 21 forma, jiddependi mill-għamla tan-nom jew l-aġġettiv. Xi partiċelli jingħaqdu ma’ nomi, aġġettivi u verbi permezz tal-appostrofu.
Iċ-ċekkjatur jagħti s-suġġerimenti billi japplika regoli speċifiċi. Japplika l-1,700 regola sempliċi, regoli li jikkoreġu żball ortografiku wieħed u jagħti s-suġġerimenti kollha. Japplika wkoll ir-regoli multipli, regoli li jikkoreġu aktar minn żball wieħed. Ngħidu aħna, il-kelma “wettomla x” fiha 4 żbalji u ċ-ċekkjatur jagħti żewġ suġġerimenti: “wegħidthomlha” u “wegħedthomlha”.
Elementi partikulari taċ-ċekkjatur:
- • Jikkoreġi sekwenzi ta’ kelmiet
Eż. morna il-baħarx = morna l-baħar
bosta uliedx = bosta wlied
kien jridx = kien irid
ta’ l-aħħarx = tal-aħħar
ġo l-ilmax = ġol-ilma
- • Jikkoreġi kelma żbaljata f’sekwenza ta’ kelmiet
Eż. Ħlibna in-naġ.x = Ħlibna n-nagħaġ.
sa l-egħlieqix = sal-għelieqi
Kellimna il-missierax = Kellimna ‘l missierha.
- • Jagħti sekwenza ta’ kelmiet minflok kelma waħda
Eż. f’knisjax = fi knisja
b’cubiclex = bi cubicle
x’imkienx = xi mkien
b’imqassx = bi mqass
f’irdumx = fi rdum
- • Jikkoreġi t-twaqqigħ tal-“i” etimoloġika
Eż. Kienu ndividwatix. = Kienu individwati.
tajra bbalzmatax = tajra ibbalzmata
- • Jikkoreġi kelmiet żbaljati li jirriflettu t-taħdit devjanti
Eż. kamarthax = kamritha
kpejtx = bkejt
petlorx = petrol
nobromilhomx = nobormilhom
jaqraħħax = jaqraha
newwillhax = newlilha
għomejtx = għomt
biħħejnax = begħna
- • Jikkoreġi kelmiet żbaljati li jirriflettu t-taħdit devjanti
Eż. kamarthax = kamritha
kpejtx = bkejt
petlorx = petrol
nobromilhomx = nobormilhom
jaqraħħax = jaqraha
newwillhax = newlilha
għomejtx = għomt
biħħejnax = begħna
- • Jikkoreġi kelmiet li ta’ spiss jinkitbu ħażin
Eż. Kien igħixx. = Kien jgħix.
għixienx = għajxien / għejxien
Fittxu irkuprawx. = Fittxu rkupraw.
għidtx = għedt
iġifierix = jiġifieri
Mbagħadx morna. = Imbagħad morna.
- • Jaċċetta l-varjanti ortografiċi.
Eż. jaqalgħu = jaqilgħu
tala’ = tela’
jivvutaw = jivvotaw
jimirdu = jomordu
regħidt = regħedt
Kont illibbes. = Kont inlibbes.
Ridna rrabbu. = Ridna nrabbu.
- • Jinkludi ammont kbir ta’ kelmiet Ingliżi li għadu ma integrax għal kollox fuq livell miktub u għadu s’issa jinkiteb x’aktarx bl-Ingliż.
Eż. ix-shop steward, is-cyclorama, iċ-chairperson, ashtray, windsurfer, fire extinguisher
Nota: Il-kliem kollu ta’ nisel Ingliż li għadu jinkiteb bl-Ingliż isegwi r-regoli li japplikaw fit-twessigħ tal-forom (Eż. ix-shareholder u mhux is-shareholderx)
- • Jidentifika kelma li tkun element minn par jew sett ta’ omofoni (żewġ kelmiet jew aktar li jitlissnu l-istess imma jinkitbu b’mod differenti) u għal kull element jagħti deskirzzjoni grammatikali u / jew eżempju. Għalkemm ix-xogħol ewlieni taċ-ċekkjatur hu li jikkoreġi l-iżbalji, iż-żieda tal-omofoni tgħin lil min qed jikteb biex jagħżel il-kelma t-tajba li taqbel mal-kuntest relevanti.
Eż. tefa: Toni tefa x-xemgħa.
tefa’: Tefa’ l-ballun fix-xibka.
tefgħa: Waqfitli l-karozza u tani tefgħa.
Maltisew jimxi mar-regoli stabbiliti mill-Akkademja tal-Malti u mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti. Fejn hemm ortografija li tinsab mhedda minn forom tat-taħdit devjanti, iċ-ċekkjatur isegwi r-regoli uffiċjali. Meta r-regoli jinbidlu, iċ-ċekkjatur jaġġorna ruħu skont il-bżonn.